Այսօրվանից Հայաստանի պատմության թանգարանը սկսում է նոր նախագիծ՝ «Հայկական տարազ XVIII-XIXդդ․», որի շրջանակներում կհրապարակվեն Հայաստանի պատմության թանգարանում գործող ցուցահանդեսում ներկայացված՝ թանգարանի հավաքածուից ընտրված հայկական տարազի դասական նմուշներ Հայաստանի պատմաազգագրական գրեթե բոլոր տարածաշրջաններից:
Հայկական տարազ
Չնայած հազարամյակներ ի վեր տեղի ունեցած պատերազմներին, արտագաղթերին, օտար տիրապետություններին, հայ ժողովուրդը ավանդական տարազի մեջ կարողացավ պահպանել խոր հնությունից եկող տարազաձևերի, զարդանախշերի և գույների խորհրդանշական պատկերացումներն ու իմաստները։ Այդ են վկայում միջնադարյան պատկերաքանդակների, մանրանկարների, խեցեղեն նմուշների հետ նրանց ունեցած ընդհանրությունները։
Տարազային համալիրների բաղկացուցիչ մաս կազմող գլխի հարդարանքը, կրծքազարդը, ապարանջանը, մատանին, գոտին, գոգնոցը կրում են վաղնջական ժամանակներից նրանց վերագրվող պաշտամունքային, ծիսա-հմայական խորհուրդը։ Իր բոլոր տարբերակներով հանդերձ, հայկական տարազի մեջ, ինչպես միջնադարում, գերակշռում են չորս տարերքի գույները, որոնք XIV դարի հայ մեծ փիլիսոփա, նկարիչ Գրիգոր Տաթևացու վկայությամբ արտահայտում են «երկրի սևությունը, ջրի սպիտակությունը, օդի կարմիրը և հրո դեղինը»՝ խորհրդանշելով միաժամանակ բարոյական հատկանիշներ․ ծիրանի-խոհեմություն և ողջախոհություն, կարմիր-արիություն և մարտիրոսություն, կապույտ-երկնավոր արդարություն, սպիտակ-մաքրություն։
Նկարում՝ հայուհի կարինի տարազով, XXդ․ սկիզբ, ՀՊԹ