Հուլիսի 16-ին «Բարձունք» գիտակրթական կենտրոնը բոլորին հրավիրել էր Արագածոտնի Ագարակ գյուղ։ Համահայկական, համաժողովրդական տոնախմբություն տեղի ունեցավ՝ Վարդավառ տոնին նվիրված։
Մասնակիցները հնարավորություն ունեցան իրապես ծանոթանալ տոնի նշանակությանն ու խորհրդին․ ազգային երգ ու պար, ազգային խաղեր, Խնդումի ծես և այլն։
Այս ամենը իրականություն դարձավ «Մասունք» ավանդական երգի-պարի համույթի օգնությամբ։
Հուլիսի 7-ին Մաշտոցի պուրակում տեղի ունեցավ «Մեր երգերը և մենք» նախաձեռնության՝ հայկական ժողովրդական երգերի հերթական բաց դասը։
Այս անգամ մասնակիցները Վարդավառի երգեր երգեցին՝ «Ակներ» ավանդական երգի-պարի խմբի հետ միասին (գեղարվեստական ղեկավար`Աննա Երիցյան)։
2020թ. «Սուրբ Թադեոս առաքյալի վանքի ուխտագնացությունը» ներառվել է ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Մարդկության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում։
Կրողները Հայ առաքելական եկեղեցու հետեւորդների համայնքն է, Հայաստանում եւ այլերկրներում իրանահայ համայնքը, Իրանի Իսլամական Հանրապետության հայ բնակչությունը։
Սուրբ Թադեոսի (Թադեի) վանքը համարվում է քրիստոնեության հաստատման առաջին վկայություններից պատմական Հայաստանում: Այն գտնվում է պատմական Արտազ գավառում, ժամանակակից Իրանի Մակուի շրջանում: Կառուցվել է Հայ առաքելական եկեղեցու հիմնադիր համարվող առաքյալներից Թադեոսի հիշատակին, որն ըստ ավանդության, քրիստոնեություն տարածելու համար հալածվեց եւ սպանվեց 44 թ.: Թադեոսի վանքը հիմնադրումից ի վեր (4-7-րդ դդ.) իր շուրջն ունեցել է կենսունակ համայնք, դարեր շարունակ եղել է Հայ առաքելական եկեղեցու Ատրպատականի թեմի կենտրոնը, քանի որ տարածքն ուներ խիտ հայ բնակչություն եւ եկեղեցիներ ու վանքեր (թվով 180-223, որոնցից այսօր կանգուն են 42-ը): Որպես համաքրիստոնեական կանգուն հնագույն սրբատեղի եւ իբրեւ համամարդկային մշակութային արժեք՝ 1955 թվականից վանքը ներառված է Իրանի պատմական հուշարձանների ցանկում, իսկ 2008 թ. ներառվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում: Վանքը մշտապես հայկական ինքնության կղզյակ է հանդիսացել տարածքի հոծ հայ բնակչության համար։
Ըստ ավանդության՝ վանքում ամփոփված է Թադեոս առաքյալի մարմինը, ինչը համաշխարհային քրիստոնեական դավանանքի տեսանկյունից եւ հայերի համար վանքը դարձնում է առանձնահատուկ կետ կրոնական եւ ճանաչողական այցելությունների համար: 1954 թ. հուլիսի 30-ին առաջին անգամ երկարատեւ ընդմիջումից հետո կազմակերպվում է ուխտագնացություն մի խումբ հավատացյալների կողմից, դժվարամատչելի ճանապարհներով: Նպատակն էր՝ Ս. Թադեոսի վանքի մասին գիտելիքի շրջանառությունն ուշադրության կենտրոնում պահելը, տարածքի հայաթափման արդյունքում վանքի երբեմնի փառքը վերականգնելը, քանի որ հատկապես իրանահայ համայնքը առանձնակի ակնածանքով ու ջերմեռանդությամբ էր կապված վանքի հետ: Իրանի Իսլամական Հանրապետության աջակցությամբ բարեկարգվում է ճանապարհը, որի արդյունքում էլ 1968 թ. ուխտագնացների թիվը կազմում էր 12.000: Միջոցառումը դարձավ տարեկան, երբ ամեն տարի 5-6 հազար հայեր սկսեցին մասնակցել Ս. Թադեոսի վանքի ուխտագնացությանը, որը տեւում է 3-4 օր: Ուխտավորները հանգրվանում են վանքի շուրջ կազմակերպված «վրանաքաղաքում»՝ շարունակելով ավանդական ժողովրդական ուխտագնացությունների ավանդույթները: Ընտանիքներով, ազգականների խմբերով, ընկերներով սրբավայր այցելությամբ, ժողովրդական երաժշտությամբ, թմբուկների զարկերով, պարերով, խնջույքով, մատաղի արարողություններով, մկրտություններով վերահաստատվում են համայնքային եւ ընտանեկան կապերը, տեղի է ունենում պատմական հիշողության վերաթարմացում, ճանաչում, փոխանցում եւ մշակութային երկխոսություն: Ժամերգությունից հետո կատարվող Ջրօրհնեքի ավարտին մյուռոնով օրհնված ջուրն ուխտավոր այցելուներին բաժանվելով՝ փոխանցվում է տոնի խորհուրդը: Հայաստանի անկախությունից հետո թեպետ փոքր խմբերով, վերսկսվում է Հայաստանից այցելուների մասնակցությունն ուխտագնացությանը որպես քրիստոնեության հայկական հնագույն կենտրոն: Ուխտագնացությունների առաջին նախաձեռնողներից էր Երեւանի Ս. Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցու հավատացյալների խումբը՝ քահանա Տեր Տիրայր Սարդարյանի գլխավորությամբ:
Ս. Թադեոս վանքը եւ նրա շուրջ ծավալված ուխտագնացությունն Իրանում հայկական դարավոր մշակութային ներկայության եւ շարունակականության, մշակութային, կրոնական ինքնատիպությունը պահպանելու ջանքերի ու հաջողումների առանձնահատուկ երկխոսության դրսեւորում է: Ուխտագնացությունը, թեպետ վերսկսվելով երկարատեւ ընդմիջումից հետո, պահպանում է հայերի ավանդական մշակույթում տարածված ժողովրդական ուխտագնացությունների հիմնական գծերը՝ կամավորությունը, ընտանեկան կամ ազգակցական խմբերով այցելությունները, ժողովրդական զվարճանքները: Ս. Թադեոսի վանքի շրջակայքում այսօր չկա հայ բնակչություն եւ վանքն ըստ էության «մենությունից ու մոռացությունից» փրկելու կարեւոր միջոցառում է տարեկան ուխտագնացությունը: Այն նաեւ յուրատեսակ ինքնաբուխ մշակութային երկխոսություն է Իրանի տարբեր շրջաններից՝ Թեհրանից, Թավրիզից եւ այլ տարածքներից միացած հայերի, աշխարհի տարբեր կողմերից ժամանած հայերի եւ Հայաստանից այցելած ուխտավորների, այցելուների, այլ քրիստոնյա ուխտավորների, տեղանքում բնակվող պարսիկների, ասորիների, քրդերի փոխադարձ ճանաչողության ու միմյանց հանդեպ հարգանքի ու հանդուրժողականության դրսեւորման օրինակ: Միաժամանակ, ուխտագնացությունը համալրում, հարստացնում եւ հիմնավորում է Ս. Թադեոսի, Ս. Ստեփանոս նախավկայի եւ Իրանի հայկական եկեղեցիները ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի պահպանության ծրագրում ներառելը՝ տարեցտարի ցուցադրելով այս մշակութային ժառանգությունը կրողների կայուն ու հավատարիմ համայնք ունենալու փաստը: Ուխտագնացությունը պահանջում է Հայ առաքելական եկեղեցու, ԻԻՀ եւ ուխտավորների համայնքի կազմակերպչական մեծ ջանքերի համադրում: Այս ամենը նպաստում է հայկական քրիստոնեական վաղագույն վկայությունների պահպանությանը, Իրանում հայերի պատմամշակութային ժառանգության հանրահռչակմանը, Հայաստան-Իրան մշակութային, տնտեսական կապերի աշխուժացմանը, փոխճանաչողության նոր հնարավորությունների բացահայտմանը: Ուխտագնացությունը հնարավորություն է ստեղծում մասնակիցների համար պահպանելու կապը պատմական ժառանգության ու այս ժառանգությունը ներկայացնող միջավայրի, տարածքի հետ, հոգեկան բավարարման ու լիցքաթափման առիթ է հանդիսանում մասնակիցների համար, ամրապնդում է կրող համայնքի սոցիալական կապերը եւ խմբային ինքնության, պատմության շարունակականության փոխանցումն ու զարգացումը: Այս առումով առանձնահատուկ է Երեւանի Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու հավատացյալների համայնքը, որը 2007 թ. ամեն տարի ուխտագնացություններ է իրականացնում Ս. Թադեոսի վանք:
«Պարն արտահայտում է յուրաքանչյուր ազգի բնորոշ գծերը, մանավանդ՝ բարքն ու քաղաքակրթության աստիճանը» (Կոմիտաս):
Բարձր Հայքում բնակվող կարնեցու ինքնությունը ձևավորող առանձնահատկությունները՝ տեղի ազգաբնակչության պատմությունը, հավատալիքները, տեղանքի աշխարհագրությունը, գաղտնագրված են տարածաշրջանին հատուկ պարերում: «Կաքավագիր» ակումբն իր «Պարահեն ինքնություն» նախագծի շրջանակում հանձն է առել Կարնո շրջանի համապարփակ ուսումնասիրությամբ ներկայացնել պարի բնորոշիչ դերը ազգային բնութագրի, ինքնաճանաչման և տարածաշրջանային առանձնահատկությունների ընդգծման մեջ:
Հուլիսի 2-ին՝ ժամը 15:00-ին, Հայաստանի պատմության թանգարանում տեղի կունենա «Պարահեն ինքնություն» դասախոսությունը և բաց դասը։ Կծանոթանաք Բարձր Հայքի Կարնո շրջանի բազմակողմանի ուսումնասիրությանը և Կարնո պարերին ու պարերգերին, նաև կբացահայտեք, թե ինչպես է կարնեցի հայի ինքնությունն արտահայտվել իր պարերում և պարերգերում:
Միջոցառման ընթացքում կլինի ուսումնասիրությունն ամփոփող գրքույկի շնորհանդեսը և կհրապարակվեն Կարնո պարերի կաքավագրերը, որոնք գրառվել են շարժումների գրառման` 1940-ականներին Սրբուհի Լիսիցյանի ստեղծած համակարգով:
Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնի (ԳԱԿ) Հատուկ միջոցառումների սրահում հունիսի 29-ին՝ ժամը 19։00-ին, տեղի կունենա «Հանդիպում արվեստի հետ» շարքի հերթական հանդիպումը՝ նվիրված Սրբուհի Լիսիցյանի ծննդյան 130-ամյակին: Բանախոսությամբ հանդես կգա ազգագրական պարերի մասնագետ, «Կարին» ավանդական երգի-պարի խմբի հիմնադիր և գեղարվեստական ղեկավար Գագիկ Գինոսյանը:
«ՀԱՅՈՑ ՊԱՐԻ ԽԱԶԱԳԻՐԸ» խորագիրը կրող բանախոսության ընթացքում պարոն Գինոսյանը կանդրադառնա հայ ազգագրագետ, արվեստաբան, պարային շարժումների գրառման գյուտի հեղինակ, պարային բանարվեստի հետազոտող, բանահավաք, պարագիտության հայկական դպրոցի սկզբնավորող, էթնոպարագիտության հիմնադիր, «հայկական պարի Կոմիտաս»` Սրբուհի Լիսիցյանին:
Միջոցառման մասնակիցներին նաև հնարավորություն կընձեռվի վայելելու «Կարին» ավանդական երգի-պարի խմբի պարային կատարումներից, որոնք վերականգնվել և պահպանվել են Սրբուհի Լիսիցյանի գրառումների շնորհիվ:
Մուտքն ազատ է:
Տեղեկությունների համար զանգահարել (+37410) 54 19 32 հեռախոսահամարով:
«Սևան» երիտասարդական ակումբ» ՀԿ-ն չՊԱՏՄՎԱԾ պատմություններ ծրագրի շրջանակներում, համագործակցելով մարզի արվեստի դպրոցների հետ, Գեղարքունիքի մարզից հավաքագրված հեքիաթների, ավանդազրույցների թեմաներով անցկացնում է նկարչական մանկապատանեկան փառատոն` «չՊԱՏՄՎԱԾ պատմություններ» խորագրով: Ցուցահանդեսին կներկայացվեն մոտ 30 աշխատանքներ` Սևանի, Գավառի, Սարուխանի, Վարդենիսի ու Ճամբարակի արվեստի դպրոցների սաների աշխատանքները` կատարված հավաքագրված բանահյուսական նյութի հիման վրա:
Ցուցահանդեսից հետո լավագույնների աշխատանքների հեղինակները կստանան դիպլոմներ , իսկ մասնակիցները մասնակցության վկայականներ:
Ցուցահանդեսը տեղի կունենա հունիսի 29ին , ժամը 12:00-ին Սևանի համայնքային մշակութային կենտրոնի նախասրահում:
Ծրագիրն իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության աջակցությամբ:
Ժողովրդական արվեստների թանգարանի դպրոցում` «Ինքնության դարբնոցում», վերսկսվել են երկարաժամկետ դասընթացները։
Հենց թանգարանային նմուշների միջավայրում հունիսի 26-ից հնարավորություն ունեք սովորելու ժանեկագործություն։
Դասավանդում է ոլորտի լավագույն մասնագետներից մեկը` ժողովրդական վարպետ Անահիտ Իսունցը, ում աշխատանքները տեղ են գտել թանգարանի մշտական ցուցադրությունում։
Հաճախականությունը` շաբաթը 2 անգամ /չորեքշաբթի, կիրակի/։
Յուրաքանչյուր դասի տևողությունը` 2 ժամ։
Դասընթացի ժամերը քննարկվում են գրանցված մասնակիցների հետ (թանգարանը բաց է 10։00-ից մինչև 20։00-ն)։
Տարիքային խումբը` 15-ից բարձր։
Դասընթացների ամսական արժեքը` 20.000 դրամ /ժանեկագործություն ասեղով, հելունով, մաքոքով/ և 25.000 դրամ /ժանեկագործություն գոբենակով/։
Անհրաժեշտ նյութերը տրամադրվում են։
Գրանցման համար զանգահարել՝ 077124035։
Հասցեն` Երևան, Աբովյան 64։
Հունիսի 25-ին Դիլիջանում տեղի ունեցավ «ԴիլիՏՈՆ» փառատոնը։ «ԴիլիՏՈՆ»-ը, լինելով ուրույն սոցիալական հարթակ, նպատակ է հետապնդել հնարավորություն ընձեռել Դիլիջան խոշորացված համայնքի բնակիչներին՝ օգտվել իրենց համայնքի զբոսաշրջային պոտենցիալից և որոշակի եկամուտ ունենալ։
Այս անգամ «ԴիլիՏՈՆ»-ը համաֆինանսավորվում էր «Համայնքի մշակութային կյանքի բարելավմանը և զբաղվածությանն ուղղված նորարարական լուծումներ» ծրագրի շրջանակներում, ուստի այս տարի առավել ևս ուշադրության կենտրոնում էին Դիլիջան խոշորացված համայնքի սոցիալապես անապահով ընտանիքների անդամները, Արցախի տեղահանված բնակիչները։
Փառատոնի մասնակիցները հնարավորություն ունեցան մասնակցել ձեռագործ իրերի վարպետաց դասերի, ձեռք բերել տեղական արտադրության հուշանվերներ անմիջապես արտադրողից, մասնակցել տարբեր մրցույթների, երաժշտական համարների և ֆլեշմոբերի։
Հունիսի 22-ին Ժողովրդական արվեստների թանգարանում տեղի ունեցավ «Մաքրամե․ գեղարվեստական հանգուցահյուսք» ուսումնական ձեռնարկի շնորհանդեսը։
Ձեռնարկի հեղինակը մաքրամեի վարպետ Գեղանուշ Թովմասյանն է։
Սույն ձեռնարկը կօգնի սովորել և խորանալ մաքրամեի ստեղծագործական աշխարհում, տիրապետել գեղարվեստական հանգուցահյուսքի հնարքներին և ստեղծել դեկորատիվ ու կիրառական չկրկնվող աշխատանքներ։
Գրքում զետեղված QR կոդերի միջոցով հնարավորություն կունենաք դիտելու նաև առցանց դասեր։
Ձեռնարկը հրատարակվել է Ժողովրդական արվեստների թանգարանի և «Կենաց տուն» մշակութային ՀԿ-ի աջակցությամբ։