Նոյեմբերի 20-ից «Դալմա Գարդեն մոլ»-ում մեկնարկել է «Արցախի գույները» ձեռագործ իրերի տոնավաճառ, որտեղ ներկայացված են արցախահայերի ձեռագործ աշխատանքները: Տեղեկացնում ենք, որ տոնավաճառին մասնակցում է նաև Teryan Cultural Center-ը՝ ներկայացնելով «Պատրաստում են արցախցի կանայք» նախագիծը։
Արցախյան ուտեստների պատրաստման նախագիծը ստեղծվել է «Տերյան մշակութային կենտրոն»-ի նախաձեռնությամբ և մի խումբ անհատների աջակցությամբ «Մեր Տունը» ռեստորանային համալիրի հյուրընկալ հարկի ներքո։ Արցախից եկած կանայք պատրաստում են արցախյան թթուներ, ավանդական ճաշատեսակներ, քաղցրավենիք, մուրաբաներ: Նախագծի նպատակն է ստեղծել աշխատատեղեր, բարելավել մեր հայրենակիցների հոգեբարոյական վիճակը։
Իրականացնող կազմակերպություն՝ «Մ. Նալբանդյանի անվան Գյումրու պետական մանկավարժական ինստիտուտ» ՊՈԱԿ
Աջակից՝ ՀՀ մշակույթի նախարարություն
Փառատոնիաշխատանքներինհամագործակցողկառույցներ
ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն
ՀՀ Շիրակի մարզի կրթության, մշակույթի և սպորտի վարչություն
Հայաստանի գրողների միության Շիրակի մարզային բաժանմունք
Հացի փառատոնի ընթացքում իբրև պաշտամունքային նշանակություն ունեցող մշակութային կարևոր բաղադրիչ` ներկայացվում է հացը տարբեր դրսևորումներով և գործառույթներով՝ վկայություններ մատենագիտական սկզբնաղբյուրներում, Սուրբ Գրքում, հայ ժողովրդական դյուցազնավեպում, հայ ժողովրդի սովորութամշակութային կենցաղում և ժողովրդական պատկերացումներում։
Փառատոնի շրջանակներում տեղի է ունենում թոնրի հիմնարկեք, հմուտ հացթուխների կողմից հացարարման վարպետության դասեր, ավանդական հարսանյաց հանդես կամ օրհնության պսակ թոնրի շուրջը։ Լավաշը ներկայացվում է իբրև բարօրության խորհրդանիշ, նորապսակների հետագա կյանքի բարեբերության նշանակ։
Հացի փառատոնի նպատակն է միավորել մարդկանց, տոնը դարձնել հոգեվիճակ, դարձ կատարել դեպի այն արժեքները, որոնք ապրեցնող են և վկայում են մեր ժողովրդի արարող ոգին: Միաժամանակ կարևորվում է մարզի մշակութային կյանքի աշխուժացումը, ավանդական մշակութային արժեքների պահպանումն ու փոխանցումը։
«Լավաշ. ավանդական հացի պատրաստումը, նշանակությունը և մշակութային դրսևորումները Հայաստանում» հայտը 2014 թ. ընդգրկվեց ՅՈՒՆԵՍԿՕ—ի մարդկության ոչ նյութական մշակութայինժառանգության ներկայացուցչական ցանկում:
Գաթան հայկական ազգային հրուշակեղեն է, որի խմորը պատրաստում են ալյուրով, կարագով և մածնով, իսկ լցոնը՝ խորիզը, կարագով և շաքարավազում։ Հայաստանում կան գաթայի շատ տարատեսակներ, որոնց կարող եք ծանոթանալ և նույնիսկ համտեսել «Գաթայի փառատոն»-ին:
Փառատոնի առթիվ պատրաստվում և հյուրեին է ներկայացվում ամենամեծ գաթան, որն այնուհետև բաժանվում է փառատոնի հյուրերին։
Լինում է գաթայի պատրաստման մրցույթ, համերգային ծրագիր, ինչպես նաև արհեստի և արվեստի գործերի ցուցահանդես-վաճառք։
Դիլիջանում անցկացվող արվեստի եւ արհեստների փառատոնը նպաստում է տարածաշրջանի արվեստի եւ արհեստների, այդ թվում, դեկորատիվ արվեստի, խեցեգործության, դարբնագործության, փայտամշակման եւ ազգային խոհանոցների զարգացմանը: Այցելուները կարող են նաեւ փորձել գորգագործություն եւ տեսնել տարբեր հայկական գորգեր, որոնցից շատերը բացօթյա ցուցադրման համար բերված թանգարանային հավաքածուներից են: Այս փառատոնը զբոսաշրջիկների համար կատարյալ վայր է, որտեղ միավորվում են ավանդական եւ ժամանակակից հայկական մշակույթը:
Հայկական գորգի ազգային կենտրոնը կազմակերպում է իր հավաքածուի գորգերից խորհրդանշական վաճառք:
Վաճառված գորգերի հասույթը ամբողջությամբ կուղղվի Շուշիի Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցու գորգի և խորանի վարագույրի պատրաստման աշխատանքներին, որն իրականացնելու են արցախցի գորգագործները և ասեղնագործող վարպետները:
Հայ առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմի առաջնորդ Պարգև արքեպիսկոպոսի՝ Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցու խոցման մասին խոսքերն առավել քան պարտավորեցնող էին: Սրբազանի թույլտվությամբ Սուրբ Ամենափրկիչը հայկական ձեռագործ նոր գորգ և խորանի վարագույր կունենա, նորից կունենա:
Հաղթելու հրամայականը յուրաքանչյուրիս պարտականություն է ու հաղթելու ենք միասնությամբ՝ բոլոր ճակատներում: Մեկընդմիշտ վերակառուցելու ենք մեր դարավոր վանքերը, շեներն ու քաղաքները։
ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության աջակցությամբ՝ սեպտեմբերի 25-26-ը Տավուշի մարզի սահմանապահ 13 համայնքներում՝ Բաղանիս, Կոթի, Բերդավան, Ոսկեպար, Բերքաբեր, Վազաշեն, Պառավաքար, Այգեպար, Ներքին Կարմիրաղբյուր, Արծվաբերդ, Մովսես, Այգեպար, Չինարի և Բերդ քաղաքում կայացավ Հայաստանի ավանդական երգի-պարի «Գութան» ամենամյա փառատոնը: Փառատոնին այս տարի մասնակցում էր 13 համույթ: «Ակունք», «Սասնա Ծռեր», «Վան», «Արդվին», «Մասունք, «Նուբար», «Վերադարձ», «Գորանի», «Վարք Հայոց», «Սեբաստացիներ», «Մարաթուկ», «Արեգ» և «Մարաթուկցիներ» ազգագրական խմբերը ելույթներ ունեցան սահմանապահ համայնքներում՝ մեկ խումբ՝ մեկ համայնք ձևաչափով, այնուհետև, բոլոր խմբերը միասին ելույթ ունեցան Բերդում, որտեղ կայացավ գլխավոր համերգը:
«Շուրջ 250 արտիստներ իրենց ավանդական, հայրենասիրական, ոգեկոչող և ժողովրդական երգ ու պարով նոր տրամադրություն հաղորդեցին մեր սահմանապահ տավուշցիներին ու զինվորներին, որի կարիքը կա հատկապես հուլիսյան իրադարձություններից հետո»,- նշել է Արսեն Գրիգորյանն ու հավելել, որ համավարակի պատճառով արտիստները ստեղծագործական դադար ունեցան և հիմա «Գութանի» շնորհիվ իրենց կուտակած ողջ սերն ու էներգիան փոխանցեցին սահմանապահ տավուշցիներին: Փառատոնի ընթացքում պահպանվել են հակահամաճարակային բոլոր կանոնները:
«Կրթության դերը կանաչ տնտեսության, տեխնոլոգիական գյուղատնտեսության մեջ հատկապես կարևոր է երիտասարդների ներգրավվման տեսանկյունից։ Ապրելով սեփական գյուղում և համայնքում՝ կարելի է ունենալ արժանապատիվ կյանք, շենացնել հարազատ երկրի քո անկյունը»,-ասել է ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարի տեղակալ Արթուր Մարտիրոսյանը Ձորաղբյուր համայնքի ուսուցման կենտրոնում «Կանաչ արահետ» ՀԿ-ի՝ այսօր կազմակերպած Գյուղական կյանքի և ավանդույթների 7-րդ բացօթյա փառատոնի բացմանը` ողջունելով ներկաներին։
Նախարարի տեղակալը շնորհակալություն է հայտնել «Կանաչ արահետ» հասարակական կազմակերպությանը՝ երիտասարդների կարողությունների, կանաչ ագրոարդյունաբերության և տարածքների համաչափ զարգացման գործում երկարատև և հետևողական ջանքերի համար, ինչպես նաև ՀՀ-ում ԵՄ պատվիրակությանը, Ավստրիական զարգացման գործակալությանը և ծրագրի մյուս աջակիցներին։
Ա. Մարտիրոսյանի խոսքով՝ չնայած համավարակի դժվարություններին՝ փառատոնի մասնակիցների թիվը և աշխարհագրությունը բավականին մեծ է։ «Նմանատիպ փառատոնները լավ հնարավորություն են՝ համայնքային ավանդույթների վերակենդանացման առումով և, առհասարակ, ցանկացած փառատոն նպաստում է մեր ազգային մշակութային զարթոնքին»,-եզրափակել է նա։
Նշենք, որ փառատոնի հիմնական նպատակն է աջակցել Հայաստանում գյուղատնտեսության և գյուղական համայնքների կայուն զարգացմանը։ Փառատոնը եզակի հարթակ է, որտեղ ֆերմերները, արտադրողները, գնորդները, տարբեր կազմակերպություններ և պոտենցիալ դոնորներ հանդիպում են՝ փոխադարձ համագործակցություն և փորձի փոխանակում իրականացնելու նպատակ։
ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարություն
ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության աջակցությամբ՝ սեպտեմբերի 25-26-ը Տավուշի մարզի սահմանապահ 13 համայնքներում՝ Բաղանիս, Կոթի, Բերդավան, Ոսկեպար, Բերքաբեր, Վազաշեն, Պառավաքար, Այգեպար, Ներքին Կարմիրաղբյուր, Արծվաբերդ, Մովսես, Այգեպար, Չինարի և Բերդ քաղաքում կայացավ Հայաստանի ավանդական երգի-պարի «Գութան» ամենամյա փառատոնը: Փառատոնին այս տարի մասնակցում էր 13 համույթ: «Ակունք», «Սասնա Ծռեր», «Վան», «Արդվին», «Մասունք, «Նուբար», «Վերադարձ», «Գորանի», «Վարք Հայոց», «Սեբաստացիներ», «Մարաթուկ», «Արեգ» և «Մարաթուկցիներ» ազգագրական խմբերը ելույթներ ունեցան սահմանապահ համայնքներում՝ մեկ խումբ՝ մեկ համայնք ձևաչափով, այնուհետև, բոլոր խմբերը միասին ելույթ ունեցան Բերդում, որտեղ կայացավ գլխավոր համերգը:
«Շուրջ 250 արտիստներ իրենց ավանդական, հայրենասիրական, ոգեկոչող և ժողովրդական երգ ու պարով նոր տրամադրություն հաղորդեցին մեր սահմանապահ տավուշցիներին ու զինվորներին, որի կարիքը կա հատկապես հուլիսյան իրադարձություններից հետո»,- նշել է Արսեն Գրիգորյանն ու հավելել, որ համավարակի պատճառով արտիստները ստեղծագործական դադար ունեցան և հիմա «Գութանի» շնորհիվ իրենց կուտակած ողջ սերն ու էներգիան փոխանցեցին սահմանապահ տավուշցիներին: Փառատոնի ընթացքում պահպանվել են հակահամաճարակային բոլոր կանոնները:
Սեպտեմբերի 20-ին «Նարեկացի» արվեստի միության Շուշիի կենտրոն էր այցելել Հրայր և Աննա Հովնանյան Հիմնադրամի երևանյան գրասենյակի ներկայացուցիչ Նաիրա Մելիքյանը:
Հյուրերը շրջայց կատարեցին մշակութային ջերմ մթնոլորտով հագեցած կենտրոնում ՝ ծանոթանալով ՆԱՄ Շուշիի մասնաճյուղի գործունեության, ինչպես նաև կարպետագործությամբ և կավագործությամբ զբաղվող պատանիների աշխատանքների հետ: …իսկ «Հեքիաթների տանը» նրանք գտան իրենց մանկության հեքիաթը՝ հարազատ տան, տաքացնող փայտի ու երազների բույրով: ՆԱՄ-ի և Հրայր և Աննա Հովնանյան Հիմնադրամի համագործակցությամբ հունիսի 1-ից «Նարեկացի» արվեստի միության Շուշիի մասնաճյուղում Արցախի 8-12 և 13-18 տարեկան երեխաների և պատանիների համար անվճար հիմունքներով՝ Սերոբ Մամունցի և Սվետա Առստամյանի գլխավորությամբ, իրականացվում են կավագործության և կարպետագործության դասընթացներ: