ԳՈւԹԱՆ 2023

ԳՈւԹԱՆ 2023

ԳՈւԹԱՆ 2023

Ազգային-ավանդական երգի-պարի փառատոնն իրականանում է «Մրրո» հայ ազգային արվեստի կենտրոնի նախաձեռնությամբ:
Փառատոնի նպատակն է պահպանել և տարածել հայկական ազգային-ավանդական երգերն ու պարերը, ավելի ճանաչելի դարձնել երիտասարդներին ու փոխանցել սերնդեսերունդ:
Փառատոնն իրականացվում է՝ հիմքում ունենալով կարևորագույն սկզբունքներ. ավանդական երգերի-պարերի ներկայացում իրենց էթնիկ տարբերակով՝ առանց որև է ժամանակակից մշակումների, օգտագործել բացառապես ազգային նվագարաններ (դուդուկ, բլուլ, շվի, զուռնա, պկու, կոպալ, դհոլ … ), անցյալի հայ երգի ու պարի երախտավորների գործունեությանը վերաբերող ֆիլմերի ստեղծում և ցուցադրում՝ արժևորելով նրանց ունեցած գործունեությունն ու մեզ փոխանցված ավանդը:
ԳՈւԹԱՆ 2023-ի մասնակից խմբերն են` «Ակունք», «Կարին», «Սասնա Ծռեր», «Վան», «Մարաթուկցիներ», «Մասունք», «Նուբար», «Վերադարձ», «Մենք ենք մեր սարերը» | Արցախ, «Արդվին», «Տավրոս», «Տարոնցիներ», «Արեգ», «Գորանի», «Սեբաստացիներ», «Ծիլք»։

«Մեր պարերը և մենք» օգոստոս

«Մեր պարերը և մենք» օգոստոս

«Մեր պարերը և մենք» օգոստոս

Շարունակելով սիրելի ավանդույթը՝ ամսվա վերջին ուրբաթ օրը «Կարին» ավանդական երգի-պարի խումբը և «Գաֆէսճեան» արվեստի կենտրոնը հրավիրում են բոլոր ցանկացողներին սովորելու հայկական ավանդական պարեր:
Պարային հանդիպումը տեղի կունենա օգոստոսի 25-ին՝ ժամը 19:00-ից մինչև ուշ երեկո, «Գաֆէսճեան» քանդակների պարտեզում (Կասկադ):
Մուտքն ազատ է բոլորի համար:
Հետագա միջոցառումների և համերգների մասին տեղեկանալու համար միացեք «Կարին» ավանդական երգի-պարի խմբի ֆեյսբուքյան, ինստագրամյան և տելեգրամյան էջերին։

Եվրոպական ժառանգության օրերը Ժողովրդական արվեստների թանգարանում5

«Եվրոպական ժառանգության օրերը»՝ օգոստոսի 26-ին և 27-ին

Եվրոպական ժառանգության օրերը Ժողովրդական արվեստների թանգարանում5

«Եվրոպական ժառանգության օրերն» այս տարի Հայաստանում կանցկացվեն օգոստոսի 26-ին և 27-ին՝ «Կենսունակ ժառանգություն» խորագրով: Ծրագիրը նվիրվում է «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության մասին» կոնվենցիայի 20-ամյակին։
Երկու օրերի ընթացքում ավելի քան 100 մշակութային կազմակերպություններ իրենց հարկի ներքո կհյուրընկալեն այցելուներին, կկազմակերպվեն օրվա խորհրդին համահունչ բազմաթիվ մշակութային միջոցառումներ: Տեղի կունենան դասական և հայկական ժողովրդական համերգներ, տեսաֆիլմերի ցուցադրություններ, գրական-երաժշտական ցերեկույթներ, կրթական, ինտերակտիվ ծրագրեր, հանդիպում-քննարկումներ, դասախոսություններ, վարպետաց դասեր և այլն:
Զվարթնոցի տաճարի տարածքում ծրագրի փակումը կներկայացնի ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության «Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ը: Օգոստոսի 27-ին՝ ժամը 17:30-19։30-ը, կանցկացվի «Արի խաղանք ավանդական խաղեր» խորագրով մասնակցային խաղ-փառատոնը, ժամը 20։00-ին՝ Երևանի մնջախաղի պետական թատրոնի թատերական ներկայացումը՝ «ԽԱՂ»։ Մուտքն ազատ է։
Սիրով հրավիրում ենք մասնակցելու օգոստոսի 26-ին և 27-ին Հայաստանում անցկացվող «Եվրոպական ժառանգության օրերի» ծրագրին:
Նշենք՝ «Եվրոպական ժառանգության օրերը» յուրաքանչյուր տարի անցկացվում են Եվրոպական մշակութային կոնվենցիային (1954 թ.) միացած 50 եվրոպական երկրներում: Ծրագրի իրականացման մտահղացումը 1984 թվականին ծագել է Ֆրանսիայում՝ «Պատմական հուշարձանների բաց դռների օր» խորագրի ներքո:
«Եվրոպական ժառանգության օրեր» ծրագիրը պաշտոնապես հաստատվել է Եվրոպայի խորհրդի կողմից 1991 թվականին: 1999 թվականին ծրագրին միացել է նաև Եվրամիությունը, և նախաձեռնությունը սկսել է իրականացվել «Եվրոպա. միասնական ժառանգություն» կարգախոսի ներքո: Տարեկան ավելի քան 70.000 մշակութային միջոցառում է իրականացվում ողջ Եվրոպայում՝ բարձրացնելու հասարակության տեղեկացվածությունը Եվրոպական ժառանգության վերաբերյալ, ընդգծելու դրա բացառիկության և բազմազանության, շարունակական պահպանության կարևորությունը:

Բերքի տոն 10-րդ հոբելյանական փառատոն

«Բերքի տոն» 10-րդ հոբելյանական փառատոն

Բերքի տոն 10-րդ հոբելյանական փառատոն

Մասնակիցը դարձեք արդեն ավանդական դարձած «Բերքի տոնին»՝ գյուղական կյանքի և ավանդույթների՝ հոբելյանական 10-րդ փառատոնին:
Կվայելեք՝
Հայաստանի, Արցախի, հարևան Վրաստանի ու շատ այլ երկրների ֆերմերների, տնայնագործների ցուցադրած և վաճառքի ներկայացրած արևահամ թարմ և վերամշակված համեղ մրգերի ու բանջարեղենի և այլ բարիքների վաճառքն ու համտեսը,
կենդանի երաժշտությամբ ուղեկցվող ավանդական երգն ու պարը։
Ե ՞ՐԲ՝ 2023 թ. սեպտեմբերի 16-17-ին, ժամը 11-ից 21:00:
ՈՐՏԵ ՞Ղ՝ Ուսուցման Կանաչ կենտրոնում, Ձորաղբյուր, Բանակի 18
Մանրամասներ՝ +37491541177, +37443177748։
Փառատոնի ընթացքում մասնակից ֆերմերների և նրանց խմբերի միջև տեղի կունենան մրցույթներ 3 անվանակարգերում: Տեղի կունենան նաև հետաքրքիր միջոցառումներ և խաղեր փոքրիկների ու պատանիների համար:

Արհեստների 2-րդ միջազգային փառատոն

Արհեստների 2-րդ միջազգային փառատոն

Արհեստների 2-րդ միջազգային փառատոն

Ժողովրդական արվեստների թանգարանը սիրով հրավիրում է մասնակցելու «Արհեստների 2-րդ միջազգային փառատոնին», որը մեկնարկել է 2022 թ. վարպետաց քաղաք Գյումրիում, իսկ այս տարի կշարունակվի արհեստների քաղաք Դիլիջանում։
Երկու օր շարունակ Դիլիջանը կդառնա այն յուրահատուկ միջավայրը, ուր կներկայացվեն արհեստների և արվեստների տարբեր ուղղություններ, կմասնակցեն շուրջ 40 վարպետներ Հայաստանից և արտերկրից՝ ցուցադրելով իրենց ձեռագործ աշխատանքները։
Դիլիջանի քաղաքային այգում կազմակերպված միջոցառումներին զուգահեռ փառատոնին կմիանան տեղի մշակութային և արհեստագործական մի շարք կազմակերպություններ ու անհատներ՝ ամենուրեք տարածելով դիլիջանյան արհեստների շունչը։
Արհեստների միջազգային փառատոնը տեղի է ունենալու Հայաստանի Հանրապետության կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության և Հովհաննես Շարամբեյանի անվան Ժողովրդական արվեստների թանգարանի համագործակցությամբ։ Այն նվիրված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության մասին» կոնվենցիայի 20-ամյակին։
Այս փառատոնը Հայաստանի համայնքներում ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պահպանությանն ու արժևորմանը ուղղված կարևոր նախաձեռնություն է, որը նպաստելու է համայնքային կյանքի աշխուժացմանը, հասարակության մասնակցայնությանը, արհեստագործության և արվեստների տեղի ու դերի արժևորմանը, ինչպես նաև մշակութային զբոսաշրջության խթանմանը։
Ե՞րբ՝ սեպտեմբերի 30-ին և հոկտեմբերի 1-ին, ժամը՝ 12:00-20:00
Որտեղ՝ Դիլիջանի քաղաքային այգում
Ի՞նչ ակնկալել՝ երկօրյա մշակութային գունեղ միջոցառումներ, տարբեր արհեստների ու արվեստի գործերի ցուցադրություններ,
գորգագործության, ասեղնագործության, տիկնիկագործության, փայտագործության, խեցեգործության վարպետաց դասեր, լարախաղացների և երաժշտական խմբերի ելույթներ,
ավանդական խոհանոցի բազմազան ուտեստների համտես,
հատուկ ծրագիր մանուկների համար։
Ծրագրի մանրամասների, Դիլիջանում կեցության և տրանսպորտի վերաբերյալ կտեղեկացվի շուտով։

ժողովրդական վարպետ Շահե Տեր Հարությունյանի անհատական ցուցահանդեսը

Ժողովրդական վարպետ Շահե Տեր Հարությունյանի անհատական ցուցահանդեսը

ժողովրդական վարպետ Շահե Տեր Հարությունյանի անհատական ցուցահանդեսը

Օգոստոսի 3-ին Ժողովրդական արվեստների թանգարանում բացվեց գեղանկարիչ, խեցեգործ, ժողովրդական վարպետ Շահե Տեր Հարությունյանի անհատական ցուցահանդեսը։
Շնորհավորանքի և գնահատանքի խոսքերով հանդես եկան ՀՀ ԿԳՄՍՆ Մշակութային ժառանգության և ժողովրդական արհեստների վարչության գլխավոր մասնագետ Նաիրա Կիլիչյանը, թանգարանի տնօրեն Լուսինե Թորոյանը, արվեստագետի գործընկերները։
Սա վարպետի առաջին անհատական ցուցահանդեսն է Հայաստանում։
Ներկայացված են կավից գեղանկարներ, ինչպես նաև խեցեգործական աշխատանքներ, որոնք իրենց ծավալային ձևերով հայկական զարդարվեստը ներկայացնող յուրօրինակ նմուշներ են։
Ցուցահանդեսը կգործի մինչև օգոստոսի 9-ը։

The Birth of Crafts

Ինչպես են ստեղծվում արհեստները

The Birth of Crafts

Հովհաննես Շարամբեյանի անվան ժողովրդական արվեստների թանգարանը հայ ազգային մշակույթի այն եզակի օջախներից է, որի առաքելությունն է ոչ նյութական մշակութային ժառանգության արժեքների պահպանումը, շարունակականության ապահովումն ու հանրահռչակումը: Թանգարանի հավաքածուն (շուրջ 12.000 նմուշ) ընդգրկում է փայտի, մետաղի և քարի գեղարվեստական մշակման, գորգագործության և կարպետագործության, ասեղնագործության և ժանեկագործության, խեցեգործության նմուշներ, ինչպես նաև ինքնուս նկարիչների գեղանկարներ:
Թանգարանը, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության մասին» կոնվենցիայի 20-ամյակին նվիրված, հանդես է գալիս «Ինչպես են ստեղծվում արհեստները» ծրագրով։ Ծրագրի շրջանակում ստեղծվում է 6 կարճամետրաժ (1-2 րոպե տևողությամբ) անիմացիոն ֆիլմ՝ stop-motion և անիմացիայի այլ տեխնիկաներով։ Ֆիլմերը ներկայացնելու են հայաստանյան ոչ նյութական մշակութային ժառանգության մաս կազմող ժողովրդական արհեստները և դրանց հետ կապված հմտությունները․ գորգագործություն և կարպետագործություն, ասեղնագործություն և ժանեկագործություն, թաղիքագործություն, փայտարվեստ, դարբնություն, խեցեգործություն։
Անիմացիոն տեխնիկաները թույլ կտան կենդանացնել ժողովրդական արվեստի նմուշները, և արդյունքում դիտողի համար առավել գրավիչ դարձնել դրանք։ Անիմացիոն ֆիլմերում կներկայացվեն հայկական ժողովրդական արհեստագործության նմուշների ստեղծման փուլային ընթացքը, հիմնական զարդանախշերը, ինչպես նաև հակիրճ պատմական ակնարկ։ Հսկայական աշխատանք է տարվում՝ անիմացիայի մի քանի վայրկյանում մեծ պատմություն ունեցող հայ ժողովրդական արվեստի հնարավոր կարևորագույն կետերը ցուցադրելու և դիտողի սրտին փոխանցելու համար։
Զարդանախշերը, կրելով որոշակի բովանդակային տարրեր, հաճախ են կրկնվում հայկական ժողովրդական արվեստի տարբեր նմուշների վրա՝ լինի դա փայտ, կավ, մետաղ, թե տեքստիլ, և այս կարճամետրաժ ֆիլմերի համադրումը թույլ կտա տեսնել այդ ընդհանրությունները՝ ընկալելով հայկական մշակույթն իբրև մեկ ամբողջական համակարգ։

Անիմացիոն ֆիլմերն արտադրական գործընթացի ավարտից հետո կարող են տարածվել տեղի և արտերկրի հասարակության լայն շրջաններում, դուրս գալ Ժողովրդական արվեստների թանգարանի սահմաններից՝ որպես կրթական ցուցադրանյութ ծառայելով ֆորմալ և ոչ ֆորմալ կրթության տարբեր հաստատություններում, հանդես գալ որպես Հայաստանի զբոսաշրջային գրավչության մշակութային կողմը ցույց տվող նյութ, ցուցադրվել հեռուստատեսությամբ, տարբեր միջազգային էքսպոներն ու այլ միջոցառումներն ուղեկցող էկրաններին՝ կարճ, մատչելի և գրավիչ ներկայացնելով ՀՀ ոչ նյութական մշակութային ժառանգության տարրեր։
Ձայնային և տեսողական գրավիչ նյութը, և հատկապես անշունչ առարկաներին նոր կյանք տվող անիմացիան գրավիչ են ոչ միայն երեխաների, այլև մեծահասակների համար։
Այս մեթոդի կիրառմամբ հնարավոր կլինի մեծ թվով մարդկանց գրավիչ կերպով «պատմել» հայկական հարուստ մշակույթի, մասնավորապես ժողովրդական արհեստագործության մասին։
Հայկական ժողովրդական արվեստի մեկ նմուշը՝ օրինակ գորգը, կարող է պատմել մի ամբողջ պատմություն, որն էլ փոխանցվում է սերնդեսերունդ և կազմում հայ ինքնության անձնագրերից մեկը։

«Տարիքը խոչընդոտ չէ». մեծահասակների մշակութային կրթությանն ուղղված ծրագիրն ամփոփվել է ցուցահանդեսով

«Տարիքը խոչընդոտ չէ». մեծահասակների մշակութային կրթությանն ուղղված ծրագիրն ամփոփվել է ցուցահանդեսով

«Տարիքը խոչընդոտ չէ». մեծահասակների մշակութային կրթությանն ուղղված ծրագիրն ամփոփվել է ցուցահանդեսով

ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պահպանության ծրագրեր» անվանակարգով 2023 թ. դրամաշնորհային մրցույթին հավանության արժանացած «Տարիքը խոչընդոտ չէ» ծրագիրն ամփոփվել է մասնակիցների աշխատանքների ցուցահանդեսով:
Ծրագիրը տարեցների շարունակական կրթության մշակութային նորարարական առաջարկ է, որն ուղղված է թոշակառու մեծահասակների հմտությունների և կարողությունների զարգացմանը, ֆիզիկական և մտավոր առողջության խթանմանը՝ մշակութային ժառանգության պահպանության միջոցով։ Ծրագրին մասնակցել են 63+ տարիքի 35 մեծահասակներ՝ սովորելով կարպետագործություն, ասեղնագործություն և թաղիքագործություն:
Ծրագրի արդյունքում դասընթացի մասնակիցները հնարավորություն կունենան ստացած գիտելիքներն ու ունակություններն ուղղել սեփական ֆինանսական աղբյուրների գեներացմանը, բարեկեցիկ ապրելակերպին՝ շարունակելով իրենց ընտանիքի համար մնալ որպես ռեսուրս։ Այդ ամենը կնպաստի կայուն և բարեկեցիկ հասարակության ձևավորմանը:
Տարեցները հասարակության կապիտալն են և կարող են իրենց փորձով ու գիտելիքներով շարունակել որպես ռեսուրս ծառայել և ներդրում ունենալ հասարակական-տնտեսական կյանքում, եթե նրանց համար հատուկ պայմաններ ապահովվեն՝ պահպանելու առողջությունը ու զարգացնելու հմտությունները։

Վարդավառը «Բարձունք»-ի հետ

Վարդավառ

Վարդավառը «Բարձունք»-ի հետ

Հայոց մեջ Վարդավառը հնագույն արմատներ ունեցող տոներից է: Նրա մեջ հասցրել են արտացոլվել հայոց պատմության և ամառային տոնակատարությունների բոլոր դրվագներից՝ Նոյի պատմությունը, Հայկ ու Բելի ավանդազրույցը, Անահիտ-Աստղիկ դիցուհիների կերպարները, հնագույն նավասարդյան տոնակատարությունները, քրիստոնեական մեկնաբանությունները, բուն ժողովրդական պատկերացումները: Ավանդազրույցը պատմում է, թե երբ Նոյը ջրհեղեղից փրկվելով հասնում է Մասիսի գագաթը և այնտեղից իջնում Նախիջևան՝ այդ օրվանից սկսվում է հայոց Նավասարդ կոչվող ամիսը: Եվ որպեսզի ջրհեղեղի հիշատակն անմոռաց մնա մարդկանց մեջ, Նոյը պատվիրում է իր որդիներին իրար վրա ջուր լցնել:
Վարդավառը համընկնում էր դաշտերում հասունացած հացահատիկի հավաքի հետ: Տոնի օրը գրեթե ամենուր հասկեր էին տանում եկեղեցի՝ խնդրելով, որ դաշտերը կարկուտից ու մորեխից անվնաս մնան:
Տավուշում տոնի նախորդ օրն աղջիկներն ամբողջ ցերեկը շրջում էին դաշտերում, բազմագույն և հատկապես «վրթիվերի» կոչվող դեղնագույն ծաղիկը հավաքում, խաչաձև փնջեր անում և գիշերը գաղտնի նետում իրենց հարազատների բակը:
Իսկ «խաչբուռերը» ցորենի հասկից հատուկ վարպետությամբ հյուսված փնջեր էին, որոնք, ընդհանուր առմամբ, հիշեցնում էին կնոջ արտաքինը: Այդ խաչբուռերը սովորաբար պատրաստում էին հնձվորները՝ արտերում հունձը սկսելուց առաջ կամ վերջացնելուց հետո, նվիրում էին արտատիրոջը: Որոշ հետազոտողներ խաչբուռի մեջ տեսնում են բերքի հովանավոր Անահիտ աստվածության ծպտված կերպարի և նրա պաշտամունքի թաքնված պահպանվածությունը հայերի կենցաղում: Գյուղերում լավ խաչբուռ գործող մարդկանց անունները բոլորը գիտեին:
Մինչև Վարդավառ խնձոր չուտելու սովորույթ կար, այսպես կոչված «խնձորի պաս» էր․ տարվա առաջին խնձորն ուտում էին Վարդավառին, ինչպես առաջին խաղողը՝ Խաղողօրհնեքի տոնին: Սարերում Վարդավառի ուրախ հանդեսներին հավաքվում էին լարախաղացներ, կազմակերպվում էին տոնավաճառներ և զբոսախնջույքներ:
Բացօթյա զվարճավայրերը միաժամանակ վերածվում էին «աղջիկտեսի»:
Վարդավառի հատկանշական ծեսերից էր աղավնի թռցնելը։
Ագուլիսում մինչև Վարդավառ նշանված աղջիկներն ամանի մեջ ցորեն կամ գարի էին կանաչեցնում: Տոնի օրը 1 մետրանոց խաչաձև փայտ էին տնկում այդ կանաչի մեջ ու զարդարում մանր վարունգներով, խնձորներով ու վարդերով: Զարդարված խաչաձև փայտը կանաչի հետ միասին «խնդում» էր կոչվում, իսկ ողջ ծեսը՝ «խնդում տօք» (ժողովրդական ստուգաբանությամբ՝ «ուրախություն տալ»):

Աղբյուրը՝ Հ․ Խառատյան, «Հայ ժողովրդական տոները»