qyavari-paxlavayi-patrtastman-ev-kirarman-avanduytnery

«Քյավառի փախլավայի պատրաստման և կիրառման ավանդույթը»

2022 թվականի մարտի 24-ին ՀՀ կառավարության համապատասխան որոշմամբ  Հայաստանի Հանրապետության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության կենսունակ արժեքների ցանկը համալրվեց նաև Գեղարքունիքի մարզպետարանի կողմից ներկայացրած «Քյավառի փախլավայի պատրաստման և կիրառման ավանդույթը» արժեքով։

Փախլավայի պատրաստումը հիմնականում   տարածված է Գավառի տարածաշրջանի գյուղական և քաղաքային համայնքների կանանց շրջանում։  «Քյավառի փախլավան» տարիներ առաջ հայտնի է եղել «Բայազետի փախլավա» անունով: Դրա պատրաստման եղանակները 1830-ական թվականներին, հայ բնակչության գաղթից հետո, բերվել են Արևմտյան Հայաստանից: Վկայություններ կան, որ «Քյավառի փախլավան» պատրաստվել է հիմնականում մեծահարուստների համար, քանի որ այն բաղկացած է բավականին արժեքավոր մթերքներից: «Քյավառի փախլավան» պատրաստվել է հատուկ օրերին` պարտադիր ժողովրդական տոներից, Ամանորից և հարսանեկան արարողություններից առաջ: Այն համարվել է ուրախ առիթների սեղանների զարդը, որը կարող է հաջողություն և երջանկություն բերել նորապսակներին:

Հայաստան ժամանած շատ զբոսաշրջիկներ հատուկ այցելում են Գավառ` Քյավառի փախլավա համտեսելու:

«Քյավառի_փախլավայի_պատրաստման_և_կիրառման_ավանդույթը»

«Քյավառի փախլավայի պատրաստման և կիրառման ավանդույթը»

«Քյավառի_փախլավայի_պատրաստման_և_կիրառման_ավանդույթը»

2022 թվականի մարտի 24-ին ՀՀ կառավարության համապատասխան որոշմամբ Հայաստանի Հանրապետության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության կենսունակ արժեքների ցանկը համալրվեց նաև Գեղարքունիքի մարզպետարանի կողմից ներկայացրած «Քյավառի փախլավայի պատրաստման և կիրառման ավանդույթը» արժեքով։
Փախլավայի պատրաստումը հիմնականում տարածված է Գավառի տարածաշրջանի գյուղական և քաղաքային համայնքների կանանց շրջանում։ «Քյավառի փախլավան» տարիներ առաջ հայտնի է եղել «Բայազետի փախլավա» անունով: Դրա պատրաստման եղանակները 1830-ական թվականներին, հայ բնակչության գաղթից հետո, բերվել են Արևմտյան Հայաստանից: Վկայություններ կան, որ «Քյավառի փախլավան» պատրաստվել է հիմնականում մեծահարուստների համար, քանի որ այն բաղկացած է բավականին արժեքավոր մթերքներից: «Քյավառի փախլավան» պատրաստվել է հատուկ օրերին` պարտադիր ժողովրդական տոներից, Ամանորից և հարսանեկան արարողություններից առաջ: Այն համարվել է ուրախ առիթների սեղանների զարդը, որը կարող է հաջողություն և երջանկություն բերել նորապսակներին:
Հայաստան ժամանած շատ զբոսաշրջիկներ հատուկ այցելում են Գավառ` Քյավառի փախլավա համտեսելու:

Needle memory_Exhibition_lecture

Ասեղով հյուսված հիշողություն․ ցուցահանդես-դասախոսություն

needle

Ապրիլի 24-ին Մեղրաձորի Սամվել Մուրադյանի անվան Մարզամշակութային կենտրոնում սիրահայ կանայք ցուցադրեցին իրենց ձեռքի աշխատանքները և իրենց տատիկներից ու մայրերից ժառանգություն ստացած աշխատանքները։ Զրույց-դասախոսության ընթացքում նրանք ներկայացրին, թե ինչպես ասեղնագործության արհեստով իրենց գաղթական տատիկները կարողացան ընտանիք պահել ու հայ մնալ այդքան արհավիրքներից հետո, և թե ինչպես այդ նույն արհեստը ապրելու միջոց դարձավ Սիրիայից պատերազմի հետևանքով Հայաստան ներգաղթած տիկնանց համար։

Հիշողության թելը կտրել անհնար է։ Երբ ցեղասպանության հետևանքով հազարավոր հայեր հայրենազրկվեցին ու բնակություն հաստատեցին օտար երկրներում՝ իրենց մատների հիշողությամբ սկսեցին վերականգնել այն բոլոր կարատեսակները, որ սովորել էին իրենց բնօրրանում։  Ու, որպեսզի ոչ կարատեսակը մոռացվի, ոչ իրենց բնակավայրի անունը՝ այդ կարերը կոչեցին Այնթապ, Մարաշ, Ուրֆա, Վան, Սվազ ․․․

Armenian-trajectory-of-coffee-culture

«Սուրճի մշակույթի հայկական հետագիծը»

«Սուրճի մշակույթի հայկական հետագիծը» նախագծի շրջանակում Հովհ. Թումանյանի թանգարանում մեկ օր` ապրիլի 22-ին, հյուրընկալվեցին Գյումրիի հինգ թանգարան՝ Ասլամազյան քույրերի պատկերասրահ, Ավ. Իսահակյանի տուն-թանգարան, Հովհ.Շիրազի տուն-թանգարան, Մհեր Մկրտչյանի տուն-թանգարան, Գյումրու ժողովրդական ճարտարապետության եւ քաղաքային կենցաղի թանգարան։

Թանգարանի աշխատակիցների օգնությամբ այցելուները կարողացան բացահայտել բազմաթիվ գաղտնիքներ հայ մեծերի սրճային կենցաղից։ Երեկոյի հատուկ բանախոսն ազգագրագետ Հասմիկ Հարությունյանն էր, ով խոսեց Ալեքսանդրապոլի սրճարանների և աշուղական միջավայրի մասին:

patmutyan-tangaranum-bacvel-e-drvagner-inqnutyan

Պատմության թանգարանում բացվել է «Դրվագներ ինքնության. Զարդ» ցուցադրությունը

Հայաստանի պատմության թանգարանում տեղի է ունեցել «Դրվագներ ինքնության. Զարդ» խորագիրը կրող ցուցահանդեսի պաշտոնական բացումը:

Ցուցահանդեսում ներառված են Հայաստանի պատմության թանգարանի հավաքածուից ընտրված՝ 18-20-րդ դարերի զարդեր՝ ապարանջաններ, վզնոցներ, գոտիներ, գլխազարդեր և այլն, ինչպես նաև հայ վարպետների աշխատանքային գործիքներ ու ազգագրական լուսանկարներ, տարազային համալիրներ:

Ցուցահանդեսը դեռևս անցած տարվանից կազմակերպվող «Դրվագներ ինքնության» շարքի հերթական մասն է:

Ցուցահանդեսի նպատակն է բացահայտել և ներկայացնել, թե հայերն ինչպես և ինչպիսի զարդեր են կրել, ինչ իմաստ ու նշանակություն են ունեցել դրանք, ինչպես են հայկական զարդերը տարածվել այլ երկրներում և ժամանակակից հայ վարպետների ուշադրությունը հրավիրել ազգային արվեստի ակունքներին:

Ցուցահանդեսի համար հիմք է ծառայել թանգարանի աշխատակից Աստղիկ Իսրայելյանի գիտական կատալոգը, որը վերջերս է լույս տեսել:

Educational-program-of-the-Museum-of-Folk-Arts-in-Lebanon

Ժողովրդական արվեստների թանգարանի կրթական ծրագիրը Լիբանանում

Ապրիլի 5-16-ը Հովհաննես Շարամբեյանի անվան ժողովրդական արվեստների թանգարանը Բեյրութի Հայկազյան համալսարանի հրավերով, ի դեմս համալսարանի նախագահ վերապատվելի դոկտ. Հայդոսթյանի և Հայկական սփյուռքի ուսումնասիրության կենտրոնի տնօրեն դոկտ. Անդրանիկ Դաքեսյանի, Բեյրութի հայկական դպրոցներում իրականացրեց  հայկական գորգերին ու կարպետներին առնչվող կրթական ծրագիր: Այս օրերին թանգարանի մենեջմենթի գծով փոխտնօրեն Գայանե Ասլանյանը և գորգագործուհի Աննա Մանուկյանը Հայկազյան համալսարանի  ուսանողական գրասենյակի  տնօրեն  Ռազմիկ  Գաբրիելյանի ղեկավարությամբ  ծրագիրն իրականացրեցին Բեյրութի և Անջարի 14 կրթօջախում (Հայ ավետարանական կենտրոնական բարձրագույն վարժարան, Րաուտայի Մխիթարյան վարժարան, Հայ ավետարանական Շամլեան-Թաթիկեան երկրորդական վարժարան, Ազգային միացյալ վարժարան, հայ կաթողիկէ Մեսրոպյան բարձրագույն վարժարան, Ազգային Հառաջ-Գալուստ Գյուլպենկյան երկրորդական վարժարան/Անջար/, Անջարի հայ ավետարանական երկրորդական վարժարան, Սրբոց Հռիփսիմեանց վարժարան, Ս. Խաչ-Հարպոյեան Բարձրագույն Վարժարան, Համազգայինի Մելանքթոն և Հայկ Արսլանեան ճեմարան, Վահան Թեքեյան վարժարան, ՀԲԸՄ Դարուհի-Հովակիմեան, Սահակյան-Լ. Մկրտչյան քոլեջ, Ազգային Եղիշե Մանուկյան քոլեջ):

Կարևորելով գորգարվեստի յուրահատուկ դերը մեր էթնիկ մշակույթի համակարգում՝ Թանգարանն առաջարկել է կրթական ծրագիր, որն առնչվում է հայկական գորգերին ու կարպետներին: Մասնակիցներն այս դասընթացի օգնությամբ բացահայտում են գորգագործական մշակույթի գաղտնիքները, գորգի գունային ու զարդանախշային հորինվածքը, ապա հմուտ մասնագետի օգնությամբ փորձում  աշխատել սանդերքով, ճախարակով ու իլիկով՝  ծանոթանալով բրդից թել ստանալու գործընթացին: Այնուհետև նախշազարդում են գորգանախշ ներկայացնող փայտե նմուշակները:

Վերոնշյալ ծրագիրը միտված է Սփյուռքում բնակվող մեր հայրենակիցների շրջանում կրթելու ազգային ինքնությունը ճանաչող և վերարժևորող սերունդ:

Այցի շրջանակում հանդիպումներ և քննարկումներ են տեղի ունեցել  Համալսարանի նախագահ վերապատվելի Հայդոսթյանի հետ, ընդգծվել այցի արդյունավետությունը և համագործակցության շարունակականութան անհրաժեշտությունը: Հանդիպումներ  են տեղի ունեցել նաև Անջարի քաղաքապետ Վարդգես Խոշյանի,  Մուսա Լեռ թանգարանի և Անջարի պատկերասրահի պատասխանատուների հետ, ինչպես նաև Զմմառու վանքի թանգարանի պատասխանատուների հետ: Հանդիպումների ընթացքում ներկայացվել են Հովհաննես Շարամբեյանի անվան ժողովրդական արվեստների թանգարանի առաքելությունն ու գործունեությունը,  նորովի մեկնարկած ծրագրերը, քննարկվել են նաև հետագա համագործակցության հնարավորությունները:

Հատկապես հիմա՝ երկրում տիրող բարդ ժամանակներում, Հայաստան-Սփյուռք մշակութային կապի ամրապնդման և Սփյուռքում բնակվող մեր հայրենակիցների շրջանում ևս  ազգային ինքնության կարևորագույն գաղափարներն ամրապնդելու ու հանրահռչակելու նպատակով կարևոր ենք համարում Թանգարանի համագործակցությունը մշակութային կենտրոնների, կրթական հաստատությունների  հետ:

Հայկազյան համալսարանի և Հովհ. Շարամբեյանի անվան ժողովրդական արվեստների թանգարանի համատեղ ծրագրերը Սփյուռքի այս կարևոր օջախում կրելու են շարունակական բնույթ:

zatkakan-paraton-erevanum

Զատկական փառատոն Երեւանում

ԿԳՄՍ նախարարության աջակցությամբ «Երեխաների հատուկ ստեղծագործական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը իրականացրեց առաջին Զատկական փառատոնը Հայաստանում։  Փառատոնի ընթացքում հայաստանցիները և զբոսաշրջիկները հնարավորություն ունեցան մասնակցելու համաժողովրդական տոնախմբությանը՝ միասին նշելով Սուրբ Զատիկը։

Փառատոնին ելույթ ունեցան «Երեխաների հատուկ ստեղծագործական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի՝ Երևանի, Ստեփանավանի, Վանաձորի, Սպիտակի, Գյումրիի մասնաճյուղերի սաները, «Արևային Զանգակներ» խումբը և Խարբերդի մասնագիտացված մանկատան սաները, երգիչ Արսեն Գրիգորյանը (Մրրո) և «Արդվին» ազգագրական համույթը։ Փառատոնի ընթացքում գործում էր նաև ցուցահանդես-վաճառք՝  երեխաների զատկական աշխատանքներով։ Ներկայացված էին Երեխաների հատուկ ստեղծագործական կենտրոնի, Հայ Առաքելական Եկեղեցու թեմերի և այլ մասնագիտացված կազմակերպությունների սաների աշխատանքները։ Հանրությունը հնարավորություն ստացավ միանալու վարպետության դասերին։

«Զատկական փառատոն» -ի նպատակն է ստեղծել մշակութային հարթակ երեխաների, պատանիների ինքնադրսևորման համար, ինչպես նաև խոցելի խմբերի երեխաներին ինտեգրել մշակութային կյանք: Փառատոնի աջակիցներն էին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը, ՀԵՀԵՄ գրասենյակը և «Ֆորմիկա Արտ» ընկերությունը:

tsaghkazardn-aghavno-gyughum

Ծաղկազարդն Աղավնո գյուղում

Ապրիլ 10-ին Արցախի Քաշաթաղի շրջանի Աղավնո համայնքում նշեցին Ծաղկազարդը։ Միջոցառումը կազմակերպել էր ՄշակութաMET-ը՝ անհատական նախաձեռնություն, որի շրջանակներում կամավորներն ամեն շաբաթ մշակութային դասեր են անցկացնում սահմանամերձ գյուղերում։ Ծաղկազարդին մասնակցել են նաև Բերձորի բնակիչները։

Ծաղկազարդն Աղավնո գյուղում (1)

Ծաղկազարդն Աղավնո գյուղում

Ծաղկազարդն Աղավնո գյուղում (1)

Ապրիլ 10-ին Արցախի Քաշաթաղի շրջանի Աղավնո համայնքում նշեցին Ծաղկազարդը։ Միջոցառումը կազմակերպել էր ՄշակութաMET-ը՝ անհատական նախաձեռնություն, որի շրջանակներում կամավորներն ամեն շաբաթ մշակութային դասեր են անցկացնում սահմանամերձ գյուղերում։ Ծաղկազարդին մասնակցել են նաև Բերձորի բնակիչները։

thaghkazardn-eghegnadzori-erkragitutyan-tangaranum

Ծաղկազարդը Եղեգնաձորի երկրագիտական թանգարանում

Ապրիլի 10-ին Եղեգնաձորի երկրագիտական թանգարանում  նշվեց Ծաղկազարդի տոնը:

Ծաղկազարդ` գարնանային բացօթյա տոնախմբությունների սկիզբն ազդարարող եկեղեցական և ժողովրդական տոն։ Ծաղկազարդի օրը հայոց եկեղեցիները զարդարվում են ուռենու ճյուղերով, առավոտյան կատարվում է ժամերգություն, որից հետո օրհնված ճյուղերը բաժանում են  ժողովրդին, որոնք պահվում են մինչև հաջորդ ծաղկազարդ։ Դրանց վերագրվում է բարիքի, առատության, պտղաբերության հմայական զորություն։

Ծաղկազարդի օրը հռչակված է որպես մանուկների օրհնության օր։

Նախաքրիստոնեական ժամանակաշրջանում տոնը նվիրված է եղել ջրի և անձրևի աստվածուհի Նարին։ Նարը պտղաբեր անձրևներ էր ուղարկում երկիր։ Երաշտի ժամանակ մարդիկ տիկնիկների և ծիսական երգերի ուղեկցությամբ մաղթանքներ էին ուղղում Նարին, որպեսզի նա անձրև տար դաշտերին։ Ծեսի մաս կազմող տիկնիկը ունի տարբեր անուններ՝ Նուրի, Հուրի, Խուճկուրուրիկ և այլն։ Ծաղկազարդը նաև եղանակի` գարնան պաշտամունքի տոն էր։ Այն նվիրված էր ոչ միայն ջրին, այլև ծառին ու ծաղկունքին։