The Birth of Crafts

Ինչպես են ստեղծվում արհեստները

The Birth of Crafts

Հովհաննես Շարամբեյանի անվան ժողովրդական արվեստների թանգարանը հայ ազգային մշակույթի այն եզակի օջախներից է, որի առաքելությունն է ոչ նյութական մշակութային ժառանգության արժեքների պահպանումը, շարունակականության ապահովումն ու հանրահռչակումը: Թանգարանի հավաքածուն (շուրջ 12.000 նմուշ) ընդգրկում է փայտի, մետաղի և քարի գեղարվեստական մշակման, գորգագործության և կարպետագործության, ասեղնագործության և ժանեկագործության, խեցեգործության նմուշներ, ինչպես նաև ինքնուս նկարիչների գեղանկարներ:
Թանգարանը, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության մասին» կոնվենցիայի 20-ամյակին նվիրված, հանդես է գալիս «Ինչպես են ստեղծվում արհեստները» ծրագրով։ Ծրագրի շրջանակում ստեղծվում է 6 կարճամետրաժ (1-2 րոպե տևողությամբ) անիմացիոն ֆիլմ՝ stop-motion և անիմացիայի այլ տեխնիկաներով։ Ֆիլմերը ներկայացնելու են հայաստանյան ոչ նյութական մշակութային ժառանգության մաս կազմող ժողովրդական արհեստները և դրանց հետ կապված հմտությունները․ գորգագործություն և կարպետագործություն, ասեղնագործություն և ժանեկագործություն, թաղիքագործություն, փայտարվեստ, դարբնություն, խեցեգործություն։
Անիմացիոն տեխնիկաները թույլ կտան կենդանացնել ժողովրդական արվեստի նմուշները, և արդյունքում դիտողի համար առավել գրավիչ դարձնել դրանք։ Անիմացիոն ֆիլմերում կներկայացվեն հայկական ժողովրդական արհեստագործության նմուշների ստեղծման փուլային ընթացքը, հիմնական զարդանախշերը, ինչպես նաև հակիրճ պատմական ակնարկ։ Հսկայական աշխատանք է տարվում՝ անիմացիայի մի քանի վայրկյանում մեծ պատմություն ունեցող հայ ժողովրդական արվեստի հնարավոր կարևորագույն կետերը ցուցադրելու և դիտողի սրտին փոխանցելու համար։
Զարդանախշերը, կրելով որոշակի բովանդակային տարրեր, հաճախ են կրկնվում հայկական ժողովրդական արվեստի տարբեր նմուշների վրա՝ լինի դա փայտ, կավ, մետաղ, թե տեքստիլ, և այս կարճամետրաժ ֆիլմերի համադրումը թույլ կտա տեսնել այդ ընդհանրությունները՝ ընկալելով հայկական մշակույթն իբրև մեկ ամբողջական համակարգ։

Անիմացիոն ֆիլմերն արտադրական գործընթացի ավարտից հետո կարող են տարածվել տեղի և արտերկրի հասարակության լայն շրջաններում, դուրս գալ Ժողովրդական արվեստների թանգարանի սահմաններից՝ որպես կրթական ցուցադրանյութ ծառայելով ֆորմալ և ոչ ֆորմալ կրթության տարբեր հաստատություններում, հանդես գալ որպես Հայաստանի զբոսաշրջային գրավչության մշակութային կողմը ցույց տվող նյութ, ցուցադրվել հեռուստատեսությամբ, տարբեր միջազգային էքսպոներն ու այլ միջոցառումներն ուղեկցող էկրաններին՝ կարճ, մատչելի և գրավիչ ներկայացնելով ՀՀ ոչ նյութական մշակութային ժառանգության տարրեր։
Ձայնային և տեսողական գրավիչ նյութը, և հատկապես անշունչ առարկաներին նոր կյանք տվող անիմացիան գրավիչ են ոչ միայն երեխաների, այլև մեծահասակների համար։
Այս մեթոդի կիրառմամբ հնարավոր կլինի մեծ թվով մարդկանց գրավիչ կերպով «պատմել» հայկական հարուստ մշակույթի, մասնավորապես ժողովրդական արհեստագործության մասին։
Հայկական ժողովրդական արվեստի մեկ նմուշը՝ օրինակ գորգը, կարող է պատմել մի ամբողջ պատմություն, որն էլ փոխանցվում է սերնդեսերունդ և կազմում հայ ինքնության անձնագրերից մեկը։

«Տարիքը խոչընդոտ չէ». մեծահասակների մշակութային կրթությանն ուղղված ծրագիրն ամփոփվել է ցուցահանդեսով

«Տարիքը խոչընդոտ չէ». մեծահասակների մշակութային կրթությանն ուղղված ծրագիրն ամփոփվել է ցուցահանդեսով

«Տարիքը խոչընդոտ չէ». մեծահասակների մշակութային կրթությանն ուղղված ծրագիրն ամփոփվել է ցուցահանդեսով

ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պահպանության ծրագրեր» անվանակարգով 2023 թ. դրամաշնորհային մրցույթին հավանության արժանացած «Տարիքը խոչընդոտ չէ» ծրագիրն ամփոփվել է մասնակիցների աշխատանքների ցուցահանդեսով:
Ծրագիրը տարեցների շարունակական կրթության մշակութային նորարարական առաջարկ է, որն ուղղված է թոշակառու մեծահասակների հմտությունների և կարողությունների զարգացմանը, ֆիզիկական և մտավոր առողջության խթանմանը՝ մշակութային ժառանգության պահպանության միջոցով։ Ծրագրին մասնակցել են 63+ տարիքի 35 մեծահասակներ՝ սովորելով կարպետագործություն, ասեղնագործություն և թաղիքագործություն:
Ծրագրի արդյունքում դասընթացի մասնակիցները հնարավորություն կունենան ստացած գիտելիքներն ու ունակություններն ուղղել սեփական ֆինանսական աղբյուրների գեներացմանը, բարեկեցիկ ապրելակերպին՝ շարունակելով իրենց ընտանիքի համար մնալ որպես ռեսուրս։ Այդ ամենը կնպաստի կայուն և բարեկեցիկ հասարակության ձևավորմանը:
Տարեցները հասարակության կապիտալն են և կարող են իրենց փորձով ու գիտելիքներով շարունակել որպես ռեսուրս ծառայել և ներդրում ունենալ հասարակական-տնտեսական կյանքում, եթե նրանց համար հատուկ պայմաններ ապահովվեն՝ պահպանելու առողջությունը ու զարգացնելու հմտությունները։

«Չպատմված պատմություններ» ծրագիրն ամփոփվել է երեխաների նկարչական ցուցահանդեսով

«Չպատմված պատմություններ» ծրագիրն ամփոփվել է երեխաների նկարչական ցուցահանդեսով

«Չպատմված պատմություններ» ծրագիրն ամփոփվել է երեխաների նկարչական ցուցահանդեսով

ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պահպանության ծրագրեր» անվանակարգով 2023 թ. դրամաշնորհային մրցույթին հավանության արժանացած «Չպատմված պատմություններ» ծրագիրն ամփոփվել է երեխաների նկարչական ցուցահանդեսով:
Ծրագիրն իրականացվել է ««Սևան» երիտասարդական ակումբ» հասարակական կազմակերպության նախաձեռնությամբ: Ծրագրի ընթացքում ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Սևան և հարակից Գավառ, Մարտունի, Վարդենիս, Ճամբարակ խոշորացված համայնքներում կազմակերպության երիտասարդները բանահյուսական նյութեր են գրանցել համայնքի 44 տարեցներից: Գրանցված բանահյուսական նյութերից 10-ը (հեքիաթներ, ավանդազրույցներ, պատմություններ) տեղ են գտել էլեկտրոնային գրքույկում՝ https://tinyurl.com/38wppytn:
Ծրագրի բաղկացուցիչ մասն էր Սևանի, Գավառի, Սարուխանի, Վարդենիսի ու Ճամբարակի արվեստի դպրոցների տարբեր տարիքի 41 սաների նկարչական աշխատանքերի ցուցահանդեսը: Միջոցառումն անցկացվել է Սևանի Սուրեն Զաքարյանի անվան համայնքային մշակույթի կենտրոնի սրահում: Մինչ ցուցահանդեսը սաները ծանոթացել էին հեքիաթներին, ավանդազրույցներին ու պատմություններին, բանավոր ներկայացրել դրանք, այնուհետև վերարտադրել նկարազարդումներում: Երեխաների բանավոր պատմություններին կարելի ծանոթանալ հետևյալ հղումով՝ https://tinyurl.com/ymt626ey:
Ծրագրի նպատակն էր բացահայտել, գրի առնել, հանրայնացնել և ժամանակակից թվային միջոցներով հանրահռչակել Գեղարքունիքի տարածաշրջանին հատուկ բանահյուսության նմուշները: Այն միտված էր ապահովելու Սևանի ավազանի համայնքների ոչ նյութական մշակութային ժառանգության կենսունակությունն ու փոխանցումը, համայնքային համագործակցությունը, սերունդների միջև փոխադարձ կապն ու ժառանգության արժևորումը:

Քննարկվել են ՀՀ ոչ նյութական մշակութային ժառանգության արժեքների ցանկում գրանցման ներկայացված առաջարկները

Քննարկվել են ՀՀ ոչ նյութական մշակութային ժառանգության արժեքների ցանկում գրանցման ներկայացված առաջարկները

Քննարկվել են ՀՀ ոչ նյութական մշակութային ժառանգության արժեքների ցանկում գրանցման ներկայացված առաջարկները

ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարությունում տեղի է ունեցել նախարարին կից ոչ նյութական մշակութային ժառանգության հարցերի մասնագիտական խորհրդի հերթական նիստը:

Նիստը վարել է խորհրդի նախագահ, երաժշտագետ Հռիփսիմե Պիկիչյանը: Հանդիպմանը քննարկվել են ոչ նյութական մշակութային ժառանգության անհապաղ պաշտպանության արժեքների ցանկում գրանցման ներկայացված առաջարկները:
Առանձին-առանձին անդրադառնալով ներկայացված առաջարկներին՝ խորհրդի անդամները հանդես են եկել դիտողություններով և մասնագիտական առաջարկություններով:

Քննարկվել են համայնքների, պետական և հասարակական կազմակերպությունների ներկայացրած մշակութային արժեքների առանձնահատկությունները, դրանց առկայության և պահպանման ապահովման վերաբերյալ հարցեր: Ընդգծվել է արժեքի տարածման և կիրառման աշխարհագրությունմ ու բնութագիրը հստակեցնելու պահանջը: Խորհուրդը կարևորել է նեղ մասնագիտական մոտեցում պահանջող հայտերի լրամշակումը համապատասխան կառույցների միջոցով կատարելու անհրաժեշտությունը:

Արժեքները հանրահռչակելու վերաբերյալ խորհրդի անդամներն առաջարկել են դիտարկել հանրապետության տարածքում անցկացվող փառատոներին դրանք ներառելու և ըստ այդմ՝ ներկայացնելու հնարավորությունները:

Ամփոփելով նիստը՝ խորհուրդը որոշել է ներկայացված առաջարկների մի մասը մասնագիտական դիտարկումների համաձայն ուղարկել լրամշակման և դիտարկել համայնքներից, խմբերից, անհատներից, ինչպես նաև մշակութային, կրթական և հասարակական կազմակերպություններից նոր առաջարկների ստացման հնարավորությունը:

Աշխատաժողով Գորիսում՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ծրագրի շրջանակում

Աշխատաժողով Գորիսում՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ծրագրի շրջանակում

Աշխատաժողով Գորիսում՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ծրագրի շրջանակում

Գորիսի «Իմպաքտ Հաբ Սյունիք» ակումբում «ՀՀ Սյունիքի մարզի բանահյուսական ժառանգության համայնքահեն գույքագրումը, փաստաթղթավորումը և պահպանումը» ծրագրի շրջանակում տեղի է ունեցել աշխատաժողով:
Ծրագրին մասնակցել են կրթական և մշակութային կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ, այդ թվում՝ Գորիսի պետական համալսարանի, Գորիսի պետական քոլեջի ուսանողները, Գորիսի Յուրի Բախշյանի անվան թիվ 3 հիմնական և Ակսել Բակունցի անվան թիվ 1 ավագ դպրոցների աշակերտները, Գորիսի քաղաքային պատկերասրահի, Ակսել Բակունցի տուն֊թանգարանի աշխատակիցները, Վերիշեն, Խնձորեսկ, Տաթև, Տեղ, Բրուն համայնքների, ինչպես նաև «Հայաստանի գրողների միություն. Սյունիքի մարզային մասնաճյուղ», «Ա. Դ. Սախարովի անվան մարդու իրավունքների պաշտպանության հայկական կենտրոն» Գորիսի մասնաճյուղ և «Գորիսի ստեղծագործողներ» հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչները:

Աշխատաժողովի ընթացքում մասնակիցներին ներկայացվել են «ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության մասին կոնվենցիայի հիմնադրույթների իրագործումը Հայաստանում» և «Համայնքի ներգրավումը մշակութային ժառանգության պաշտպանության գործընթացում» թեմաներով զեկուցումներ:

Աշխատաժողովի գործնական հատվածում ուսանողները ֆոկուս խմբերում քննարկել են «Բանահյուսական ժառանգության կենցաղավարումը ՀՀ Սյունիքի մարզում», «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգությունը ֆորմալ և ոչ ֆորմալ կրթական ծրագրերում» և «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգությանը սպառնացող վտանգները ոչ խաղաղ պայմաններում» թեմաները:

Աշխատաժողովի նպատակն էր մեկ հարթակում համախմբել Սյունիքի մարզի համայնքների, խմբերի, հասարակական կազմակերպությունների և մշակութային ժառանգության կրողների ներուժը՝ ներկայացնելով ոչ միայն վերոնշյալ ծրագիրը, այլև իրազեկելով ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պահպանության անհրաժեշտությունը կայուն համայնքների ձևավորման և զարգացման արդի գործընթացներում:

Նշենք, որ 2022 թ. ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության մասին» կոնվենցիայի հիմնադրամից միջազգային աջակցություն անվանակարգով Հայաստանի Հանրապետությանը տրամադրվել է դրամաշնորհ (US$ 74,855.00)՝ «ՀՀ Սյունիքի մարզի բանահյուսական ժառանգության համայնքահեն գույքագրումը, փաստաթղթավորումը և պահպանումը» վերնագրով հայտի շրջանակում երկու տարի ժամկետով ծրագիր իրականացնելու համար:
Հայտը պատրաստվել է ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի նախաձեռնությամբ և ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարության խորհրդատվական աջակցությամբ:

Ծրագրի նպատակն է գույքագրել, պահպանել և խթանել ՀՀ Սյունիքի մարզի ոչ նյութական մշակութային ժառանգությունը՝ որպես տարածաշրջանի տեղական առանձնահատկությունների ու ինքնության դրսևորում, քանի դեռ այն կենսունակ է և շրջանառվում է ժողովրդական հեքիաթների, առասպելների, լեգենդների, ավանդույթների, ասացվածքների, ծիսական երգերի և այլ ձևերով: Ներկայում անհրաժեշտություն է այս ամենի գրանցումը՝ կապված սերնդափոխության և ժառանգության փոխանցման ապահովման հետ:

Ժողովրդական վարպետի վկայականի շնորհում

Ժողովրդական վարպետի վկայականի շնորհում

Ժողովրդական վարպետի վկայականի շնորհում

Հովհաննես Շարամբեյանի անվան ժողովրդական արվեստների թանգարանում տեղի է ունեցել ժողովրդական վարպետի կարգավիճակը հաստատող վկայականների հանձնման հանդիսավոր արարողությունը:

Նշյալ վկայականը տրվում է Հայաստանի Հանրապետության ժողովրդական արվեստի (մետաղի, քարի, փայտի գեղարվեստական մշակման, խեցեգործության, թաղիքագործության, գեղարվեստական գործվածքի (ասեղնագործություն, ժանեկագործություն, գորգագործություն, կարպետագործություն և այլն)) ոլորտներում ստեղծագործող անձանց, որոնք գեղարվեստական ստեղծագործության իրեր են պատրաստում՝ ժողովրդական ավանդույթներին համապատասխան:

Միջոցառման ընթացքում տարբեր տարիքի 16 վարպետներ ժողովրդական վարպետի կարգավիճակը փաստող վկայականներ են ստացել: Տեղի է ունեցել նաև ժողովրդական ստեղծագործության աշխատանքների ցուցադրություն, որի ընթացքում վարպետները ներկայացրել են իրենց աշխատանքները: Հատկանշական է երիտասարդ ստեղծագործողների մասնակցությունը՝ որպես ավանդույթի նորովի մեկնաբանությունների և արդիականացման դրսևորում:

Գործընթացի իրականացումն ուղղված է Հայաստանի ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պահպանությանն ու կենսունակության ապահովմանը՝ խթանելով ժողովրդական արհեստների և արվեստի ոլորտներում աշխատող վարպետների ստեղծագործականությունը և ազգային ավանդույթների փոխանցման շարունակականությունը:

Հայտարարություն՝ «ՀՀԿԳՄՍՆԴՄՄԺ-023» ծածկագրով դրամաշնորհային մրցույթի մասին copy

Հայտարարություն՝ «ՀՀԿԳՄՍՆԴՄՄԺ-023» ծածկագրով դրամաշնորհային մրցույթի մասին

Հայտարարություն՝ «ՀՀԿԳՄՍՆԴՄՄԺ-023» ծածկագրով դրամաշնորհային մրցույթի մասին copy

Հայտարարության սույն տեքստը հաստատված է մասնագիտական խմբի, 2023 թ. ապրիլի 13-ի Արձանագրություն 1-ի որոշմամբ

Մրցույթի ծածկագիրը` «ՀՀԿԳՄՍՆԴՄՄԺ-023»

«Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պահպանության ծրագրեր»

Հայաստանի Հանրապետության կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը (այսուհետ՝ նաև պատվիրատու), որը գտնվում է Վազգեն Սարգսյան 3, Կառավարական տուն 2 հասցեում, հայտարարում է դրամաշնորհի հատկացման մրցույթ, որը կազմակերպվում է armeps (www.armeps.am) էլեկտրոնային համակարգի միջոցով: Մրցույթի արդյունքում հաղթող ճանաչված կազմակերպությանը սահմանված կարգով կառաջարկվի կնքել դրամաշնորհի տրամադրման՝ նվիրաբերության պայմանագիր (այսուհետ` պայմանագիր)։

Սույն մրցույթի անցկացման կարգը, հայտ կազմելու ներկայացնելու պայմանները ինչպես նաև մրցույթին մասնակցելու իրավունք չունեցող կազմակերպություններին ներկայացվող պայմանները սահմանված են այստեղ՝ հրավեր:

Մրցույթին մասնակցության հայտերն անհրաժեշտ է ներկայացնել էլեկտրոնային ձևով` էլեկտրոնային armeps (www.armeps.am) համակարգի միջոցով մինչև 2023 թ. մայիսի 15-ը, ժամը 12:00-ն: Սույն հայտարարությունը էլեկտրոնային armeps (www.armeps.am) համակարգում հրապարակվելու օրը հրապարակվում է նաև պատվիրատուի՝ www.ecsc.am հասցեով գործող պաշտոնական ինտերնետային կայքում՝ նշելով հրապարակման ամսաթիվը:

Հայտերի բացումը տեղի կունենա էլեկտրոնային ձևով` armeps համակարգի միջոցով՝ 2023 թ. մայիսի 15-ին, ժամը 12:00-ին։

Սույն հայտարարության հետ կապված լրացուցիչ տեղեկություններ ստանալու համար կարող եք դիմել մասնագիտական խմբի քարտուղար` Նաիրա Կիլիչյանին

Հեռախոս՝ 010 599 629

Էլ. փոստ՝ [email protected]

Հրատարակվել է «Ռուսական ազգագրության թանգարանի հայկական հավաքածուները» պատկերագիրք-ուսումնասիրությունը

Հրատարակվել է «Ռուսական ազգագրության թանգարանի հայկական հավաքածուները» պատկերագիրք-ուսումնասիրությունը

ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտը ՌԴ Ռուսական ազգագրության թանգարանի հետ հրատարակել է «Ռուսական ազգագրության թանգարանի հայկական հավաքածուները» ռուսերեն, անգլերեն պատկերագիրք-ուսումնասիրությունը: Այն հրատարակվել է 2022 թվականին ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության գրահրատարակչության ոլորտի համատեքստում մեկնարկած «Հայ մշակույթը հանրահռչակող օտարալեզու գրականության հրատարակում» դրամաշնորհային ծրագրի շրջանակում:

Գիտական հանրույթի ու ընթերցողների լայն շրջանակի համար նախատեսված այս հրատարակությունը Ռուսական ազգագրության թանգարանի ազգագրագետ-նկարիչ Կ. Զ. Քավթարաձեի՝ Շուշի և Թիֆլիս քաղաքների էքսպեդիցիայի նյութերի վերաբերյալ առաջին ուսումնասիրություն-հրատարակությունն է:
Պատկերագիրք-ուսումնասիրությունը լույս է տեսել ՀՀ ԳԱԱ hնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի ու ՌԴ Ռուսական ազգագրության թանգարանի գիտական խորհուրդների որոշմամբ:

Հրատարակության 1000 օրինակ տպաքանակից 500-ն առաքվել է՝ համալրելու արտասահմանյան կարևորագույն գրադարանների ֆոնդերը:

Քննարկվել են հայ-մեքսիկական կրթական և մշակութային համագործակցության հարցեր

Քննարկվել են հայ-մեքսիկական կրթական և մշակութային համագործակցության հարցեր

Քննարկվել են հայ-մեքսիկական կրթական և մշակութային համագործակցության հարցեր

ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարար Ժաննա Անդրեասյանն ընդունել է Հայաստանի Հանրապետությունում Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգների արտակարգ և լիազոր դեսպան Էդուարդո Վիլյեգաս Մեխիասին: Հանդիպմանը ներկա են եղել նաև ԿԳՄՍ նախարարի տեղակալներ Արթուր Մարտիրոսյանը և Ալֆրեդ Քոչարյանը:

Հանդիպման ընթացքում քննարկվել են նախարարության համակարգման ոլորտներում մեքսիկական կողմի հետ համագործակցության հեռանկարները: Կարևորվել է գիտակրթական համատեղ ծրագրերի իրականացումը, որը կարող է նպաստել գիտության և կրթության ոլորտներում համագործակցության նոր հնարավորությունների ստեղծմանը:

Հանդիպման ընթացքում կողմերը քննարկել են մշակույթի ոլորտում համատեղ ծրագրեր իրականացնելու հնարավորությունը: Ընդգծվել է «Հայ գրականությունը թարգմանություններում» դրամաշնորհային ծրագրի և Մեքսիկայի «Թարգմանությանն աջակցող ծրագրի» միջև համագործակցության խթանման հնարավորությունը:

Կարևորվել են նաև հայ-մեքսիկական հարաբերությունները մշակութային ժառանգության պահպանության և կառավարման բնագավառներում զարգացնելու, մասնագիտական որակավորմանը և փորձի փոխանակմանը նպաստելու, երկու երկրների միջև թանգարանային համագործակցությանն աջակցելու, նյութական և ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պահպանության նպատակով ժողովրդական ստեղծագործության ցուցադրություններ, վարպետաց դասեր և թեմատիկ հանդիպումներ կազմակերպելու նախաձեռնությունները: